Zapomniani?

Nieznośna lekkość pamięci 

Historia społeczności żydowskiej w Kaliszu na portalu WirtualnySztetl

Przed 1939 mieszkało w Kaliszu ok. 27 tys. Żydów. Wykonywali rózne zawody, byli lekarzami, szewcami, szklarzami, prawnikami, zegarmistrzami. Mieszkali w przestronnych mieszkaniach i ciasnych klitkach. Spierali się o rzeczy ważne i nieistotne, między sobą i z członkami innych społeczności Kalisza. Żyli tu od połowy XIII w. aż do lat 1939-1945, kiedy to niemieccy okupanci, większość z nich wygnali i zamordowali.

Zobacz ich przez moje zdjęcia, patrząc na nie, a widząc poprzez nie. Przez pustkę, przez brak, przez nich pozostawione… Bruno Stilter już nie naprawia zegarków, Rubin Luksemburg nie prowadzi już sklepu z artykułami kolonialnymi, lekarze nie spieszą do chorych w Szpitalu Żydowskim. Może uda Ci się ich zobaczyć…

Izabela Fietkiewicz-Paszek
ul. Kościuszki 16

Od ulicy
jedynie żyłka pod gzymsem zdradza
heraklitową konieczność. Z daleka
nie widać zmarszczek. Prawdziwie
zaczyna się za bramą.

Czas demaskuje. Nieuchronnie
wygląda stąd nędza.

Kolejne dzieciństwo zwinnie przewija się
przez trzepak. Tutaj dojrzewa się szybko.
Jak wino, które rozcieńcza wieczory.

Wiosna nie wygrywa ze smrodem
śmietnika. Kilka brudnych gołębi
to nie dowód, że można tu żyć.

Przed wojną wołano stąd na boga
różnymi imionami. Podobno
na każde się stawiał. Dziś trudno uwierzyć,
że w ogóle tu bywał.

Izabela Fietkiewicz-Paszek, Portret niesymetryczny, AA Goddam, Piaseczno 2010, s.18

Przygotowując się do zdjęć i opracowując je przed publikacją korzystałem przede wszystkim z następujących publikacji drukowanych oraz internetowych:

Polin / Wirtulany Sztetl / Kalisz
https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/k/831-kalisz

Żydzi w Kaliszu w latach 1918-1939 : problemy polityczne i społeczne / Aleksander Pakentreger. Warszawa : Państwowe Wydaw. Naukowe, 1988

Przewodnik miasta Kalisza : wydany przez magistrat miasta Kalisza z okazji Targów Poznańskich odbyć się mających w maju 1925 roku / Kalisz, 1925
http://polona.pl/item-view/aed7aa4d-5c90-4e46-9de7-13fc42ffb8ba/0/be7b7d0b-fcc3-41d7-82fa-47aa9070707c

Mapster / Kalisz
http://igrek.amzp.pl/result.php?cmd=pt&locsys=1&uni=-721162&box=0.0001&hideempty=on

Kalisz czasem malowany
https://kaliszczasemmalowany.pl/

Kultura u podstaw:
https://kulturaupodstaw.pl

Dawny Kalisz
https://www.kalisz.info/

Stowarzyszenie Byłych Mieszkańców Kalisza i Potomków Kaliszan w Izraelu
https://www.kalisz.org.il/

„Zrealizowano przy pomocy środków budżetu Województwa Wielkopolskiego”
Dziękuję za pomoc przy realizacji projektu pani Halinie Marcinkowskiej, panu Jerzemu Szukalskiemu, oraz panu Andrzejowi Banertowi.

Tu możesz wyrazić finansowe uznanie dla mojej pracy:

https://buycoffee.to/jlidwin